Βλεμματική επαφή, μία σημαντική προγλωσσική δεξιότητα

Μία από τις σημαντικές προγλωσσικές δεξιότητες είναι η βλεμματική επαφή. Παράλληλα αποτελεί και μέσο επικοινωνίας, κυρίως κατά τη διάρκεια ενός διαλόγου. Όταν κοιτάζουμε το πρόσωπο του συνομιλητή μας, λαμβάνουμε σημαντικές πληροφορίες για τα συναισθήματά του και τις εξωλεκτικές εκφράσεις του.

Τα παιδιά με αντίστοιχα ελλείμματα, μπορεί να παρουσιάζουν στιγμιαία βλεμματική επαφή, η οποία πολλές φορές μεταφράζεται από τους γονείς, ως μειωμένο ενδιαφέρον για επικοινωνία. Κοιτάζοντας παράλληλα ένα αντικείμενο, είναι μία αλλη σημαντική επικοινωνιακή δεξιότητα. Το παιδί κοιτάζει ένα αντικείμενο, ο γονέας σχολιάζει το αντικείμενο κι αυτό αποτελεί την έναρξη μίας συζήτησης .

Η βελτίωση της βλεμματικής επαφής επιτυγχάνεται με απλούς τρόπους, Για παράδειγμα, όταν το παιδί μας κοιτάξει στiγμιαία, μπορούμε να κάνουμε γκριμάτσα ή να του δείξουμε κάτι ενδιαφέρον. Λαμβάνουμε όλες τις ευκαιρίες για επικοινωνία με το παιδί και τις εξελίσσουμε, όπως περιμένοντας για 1 δευτερόλεπτο πριν να δώσουμε στο παιδί το νερό του ή κάτι άλλο που χρειάζεται. Η ενίσχυση της βλεμματικής επαφής θα πρέπει να γίνεται με φυσικούς τρόπους, για αυτό αποφεύγουμε να στρέφουμε το πρόσωπο του παιδιού προς το μέρος μας.

Παιχνίδια ενίσχυσης βλεμματικής επαφής

Φούσκες, μπαλόνια και γενικά ό,τι μπορεί να είναι ενδιαφέρον για το παιδί , ώστε να το παρακολουθεί.

Το παιδί κοιτάζει το πρόσωπό μας όταν φουσκώνουμε το μπαλόνι ή κάνουμε φούσκες. Περιμένουμε να υπάρξει βλεμματική επαφή για να φυσήξουμε για την επόμενη φούσκα.

Θορυβώδη παιχνίδια

Οι σφυρίχτρες, οι καραμούζες, τα κουδουνάκια μπορούν ευχάριστα να χρησιμοποιηθούν εδώ. Διαλέγουμε ένα παιχνίδι και προκαλούμε θόρυβο. Το κρατάμε ακίνητο και περιμένουμε την βλεμματική επαφή του παιδιού ώστε να το ξανακάνουμε.

Μάσκες προσώπου και μαύρα ή εντυπωσιακά γυαλιά

Εναλλάσσοντας τη μάσκα ή τα γυαλιά στο πρόσωπό μας, προκαλούμε το ενδιαφέρον του παιδιού.

Τραγούδια και ρίμες

Τραγουδάμε ρυθμικά τραγουδάκια με το παιδί και ταυτόχρονα κάνουμε κινήσεις με το σώμα μας. Ξαφνικά παύουμε να τραγουδάμε κι αρχίζουμε πάλι μόνο όταν μας κοιτάξει το παιδί.

Face painting

Βάφουμε το πρόσωπο μας και του παιδιού. Το παιδί περιεργάζεται τις αστείες φάτσες μας. Χρησιμοποιούμε καθρέφτη αν δούμε ότι το παιδί δυσκολεύεται και στη συνέχεια τον αποσύρουμε.

Και μην ξεχνάμε …Το παιδί θα μας κοιτάξει όταν εκείνο θέλει…

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΑΝΑ ΗΛΙΚΙΑ

Το παιχνίδι αποτελεί την κύρια δραστηριότητα των παιδιών και προσφέρει αμέτρητα οφέλη στο παιδί. Ο εμπλουτισμός της εκάστοτε δραστηριότητας με λόγια, καλλιεργεί τις γλωσσικές δεξιότητες ενός παιδιού. Σχολιάστε, περιγράψτε, χρησιμοποιήστε νέες λέξεις και πάνω απ’ όλα χαρείτε. Το παιχνίδι είναι ελεύθερη διαδικασία για τον άνθρωπο η οποία δεν αποσκοπεί σε ένα στόχο αλλά σε πολλούς: είναι χαρά, μάθηση, επικοινωνία και γι’ αυτό και διαφέρει από την εργασία. Άρα στόχος μας θα είναι να χαρεί το παιδί και να περάσει όμορφα μαζί μας και μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία να αναπτύξει και τις γλωσσικές δεξιότητες.

Τί είναι το παιχνίδι;

Το παιχνίδι είναι ένα μέσο ανάπτυξης της νοημοσύνης και άλλων δεξιοτήτων ( Piaget)

Το παιχνίδι είναι έκφραση του υποσυνείδητου και της φαντασίας των παιδιών(Freud)

Παρακάτω θα σας προτείνω μερικά παιχνίδια ανά ηλικία.

Ξεκινάμε με την ηλικία των 0-12 μηνών.
Το παιδί ξεκινάει με το αισθητικοκινητικό και κοινωνικό παιχνίδι. Οι αισθήσεις είναι το βασικό εργαλείο σ΄ αυτή την ηλικία. Το παιδί μαθαίνει βλέποντας, ακούγοντας, μυρίζοντας, καθώς και μέσω της γεύσης και της κίνησης. Στη συνέχεια, αρχίζει να χειρίζεται τα παιχνίδια με περισσότερο λειτουργικό τρόπο, σταματάει δηλαδή να πιάνει το αμαξάκι και να το βάζει στο στόμα του και ξεκινάει να το σπρώχνει σιγά σιγά μπρος πίσω. Μπορεί να βάζει και να βγάζει τα παιχνίδια από το κουτί και είναι σε θέση να παίζει το “πάρε δώσε” με διάφορα αντικείμενα. Σ΄ αυτό το σημείο θα πρέπει να τονιστεί πως η εντολή ‘’πάρε δώσε’’  είναι πολύ σημαντική για την εξέλιξη του παιδιού. Τέλος, αρχίζει το συναισθηματικό δέσιμο μεταξύ γονέων και παιδιού μέσω του παιχνιδιού. Το παιδί αρχίζει να αναζητά την επαφή με τους γονείς μέσα από το παιχνίδι αλλά και να ταυτίζει το πρόσωπο με συγκεκριμένο παιχνίδι.

   Τα προτεινόμενα παιχνίδια γι αυτή την ηλικία είναι:

  • Παιχνίδια με ηχητικά και οπτικά ερεθίσματα
  • Μαλακά παιχνίδια όπως λούτρινα, με έντονα χρώματα
  • Κυπελλάκια ή βαρελάκια κλιμακούμενου μεγέθους
  • Πυραμίδα με πλαστικά δακτυλίδια
  • Μαλακούς μεγάλους κύβους,
  • Παιχνίδια με ήχους και φωτάκια,
  • Παιδικός καθρέπτης,
  • Κρίκοι οδοντοφυΐας,
  • Γυμναστήριο, το οποίο περιέχει αρκετές από τις παραπάνω δραστηριότητες.

Το επόμενο μας στάδιο είναι η ηλικία των 12-24 μηνών.
Εδώ το παιδί ξεκινάει να εξερευνά τα παιχνίδια και σταματάει να τα βάζει στο στόμα του. Αρχίζει σιγά σιγά να ασχολείται μαζί τους με λειτουργικό τρόπο. Απολαμβάνει έντονα τα κινητικά παιχνίδια και αρχίζει να παίρνει μέρος σε ομάδες παιδιών χωρίς όμως να μοιράζεται τα παιχνίδια μαζί τους. Πολύ σημαντικό σ΄αυτή την ηλικία είναι ότι το παιδί ξεκινάει το συμβολικό του παιχνίδι με αληθινά αντικείμενα. Χρησιμοποιεί δηλαδή τα αληθινά αντικείμενα ως παιχνίδια. Για παράδειγμα, μπορεί να κάνει ένα αρκουδάκι μπάλα και να το κλωτσήσει ή μπορεί να κάνει την κατσαρόλα της μαμάς τύμπανο και να παίζει μουσική.

Τα προτεινόμενα παιχνίδια γι΄αυτή την ηλικία είναι:

  • Απλά κατασκευαστικά παιχνίδια,
  • ενσφηνώσεις με 3 – 4 κομμάτια,
  • τουβλάκια,
  • κύβοι,
  • μαρκαδόροι,
  • κουκλόσπιτα,
  • σετ μαγειρικής, κούκλες, καθημερινά αντικείμενα,
  • βιβλία με μεγάλες χαρούμενες εικόνες,
  • πάνινες κούκλες και αρκουδάκια,
  • σετ εργαλείων (πχ. Γιατρού)

Πηγές:
The Development of Play 1 to 14 Years, Occupational Therapy Skills Builders
www.child-development-guide.com
Eικόνες από: www.pexels.com

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΡΘΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΦΩΝΟΛΟΓΙΑΣ

Η πρώτη προσέγγιση του γονέα προς τον θεραπευτή, περιέχει πάντα ένα αίτημα αξιολόγησης. Η συνήθης αιτία παραπομπής είναι η ομιλία και συγκεκριμένα η άρθρωση. Η αξιολόγηση που ακολουθεί, διαμορφώνεται βάσει αιτήματος του γονέα, όμως ο θεραπευτής ελέγχει όλους τους τομείς λόγου, ομιλίας κι επικοινωνίας του παιδιού. Πολλές φορές, κατά τη λήψη ιστορικού, διαμορφώνεται κι επιπλέον αίτημα, που αφορά άλλον τομέα δεξιοτήτων όπως είναι πχ η σίτιση του παιδιού. Παρακάτω ακολουθεί ένας συνοπτικός πίνακας διαδικασίας λογοθεραπευτικής αξιολόγησης που αφορά μόνο την άρθρωση και τη φωνολογία.

ΣτάδιαΔιαδικασία
Στοματοκινητικός έλεγχοςΑξιολογούμε τις δομές του μηχανισμού ομιλίας ως προς την ανατομική κατασκευή, την κινητικότητα, τη διαδοχοκίνησή τους.
Δοκιμασίες φωνολογίας κι άρθρωσηςΧορηγούμε δοκιμασίες άρθρωσης και φωνολογίας οι οποίες περιέχουν κυρίως κατονομασία εικόνων και γίνεται καταγραφή των λανθασμένων παραγωγών του παιδιού.
Λήψη αυθόρμητου γλωσσικού δείγματος
παιδιού
Αναλύουμε το φωνητικό ρεπερτόριο του παιδιού και γίνεται φωνημική καταγραφή και καταγραφή φωνολογικών διεργασιών.
Εκτίμηση καταληπτότητας ομιλίαςΣυγκρίνεται ο αριθμός λέξεων που γίνεται καταληπτός από τον ακροατή, με τον συνολικό αριθμό λέξεων που παράγει το παιδί.
Εξέταση ταχύτητας ομιλίας κι αντήχησηςΓια την ταχύτητα, υπολογίζουμε τον αριθμό λέξεων που παράγει το παιδί ανά λεπτό, σε συγκεκριμένο δείγμα ομιλίας. Η αντήχηση ελέγχεται μέσω αυθόρμητου λόγου, καθώς και με δομημένες δοκιμασίες.
Ανάλυση παρατηρήσεων από το ιατρικό κι
αναπτυξιακό ιστορικό του παιδιού.
Αναλύουμε όλες τις παρατηρήσεις και τις συνδυάζουμε με τα αποτελέσματα της αξιολόγησής μας.
Διαγνωστικά αποτελέσματαΠροσδιορίζουμε τη διαταραχή ομιλίας και προτείνουμε κατάλληλο θεραπευτικό πρόγραμμα για το παιδί.
Οκαλίδου, Α., (2008)

Βιβλιογραφία

  1. Οκαλίδου, Α., (2008). Ομιλία: Ανάπτυξη και διαταραχές τεμαχιακής δομής. Στο: Νικολόπουλος, Δ., (επιμέλεια). Γλωσσική ανάπτυξη και διαταραχές. Τόπος
  2. Καμπανάρου,Μ., Διαγνωστικά θέματα λογοθεραπείας. Έλλην.2007